ماههای شمسی (Solar Hijri calendar)
ماههای خورشیدی در یک سال گاهشماری (هجری شمسی) و ایرانی، تشکیل شده‌است از ۱۲ ماه، که شش ماه اول ۳۱ روز، پنج ماه دوم ۳۰ روز و ماه آخر ۲۹ روز می‌باشد.
هر ۴ سال (بندرت ۵ سال) یکبار طول ماه آخر ۳۰ روز است که آن سال به سال کبیسه معروف است.
ماههای این گاهشماری به‌ترتیب عبارتند از:
| ترتیب | روزها | ایرانی | افغانی | ترکی آذربایجانی |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | ۳۱ | فروردین | حَمَل | آغلارگولر |
| ۲ | ۳۱ | اردیبهشت | ثَور | گولن |
| ۳ | ۳۱ | خرداد | جَوزا | قیزاران |
| ۴ | ۳۱ | تیر | سَرَطان | قورا پیشیرن |
| ۵ | ۳۱ | مرداد | اَسَد | قویروق دوغان |
| ۶ | ۳۱ | شهریور | سُنبُله | زومار |
| ۷ | ۳۰ | مهر | مِیزان | خزل |
| ۸ | ۳۰ | آبان | عَقرَب | قیروو |
| ۹ | ۳۰ | آذر | قَوس | آذر |
| ۱۰ | ۳۰ | دی | جَدْی | چیلله |
| ۱۱ | ۳۰ | بهمن | دَلو | دوندوران |
| ۱۲ | ۲۹-۳۰ | اسفند | حوت | بایرام |
ماههای میلادی (Gregorian calendar)
گاهشماری میلادی گاهشماری با ریشه مسیحی است که هم‌اکنون در بیشتر کشورهای جهان استفاده می‌شود و تقویمی بین‌المللی است.
این گاهشماری برگرفته از گاهشماری ژولینی با مبدأ میلادی (میلاد عیسی) است و نخست از سوی آلویسیوس لیلیوس که پزشکی از اهالی ناپل بود پیشنهاد شد. تعدیل کبیسه‌گیری این گاهشماری در ۲۴ فوریه ۱۵۸۲ از سوی پاپ گریگوری سیزدهم پذیرفته شد و از آن پس به گاهشماری گریگوری (گرِگوری) نیز مشهور شد.
ماه های تقویم میلادی به ترتیب عبارتند از: ژانویه، فوریه، مارس، آوریل، مه، ژوئن، ژوئیه، اوت(آگست)، سپتامبر، اکتبر، نوامبر و دسامبر. توجه داشته باشید این ماه ها در زبان فارسی بگونه‌ای متفاوت تلفظ می شوند.
برای دانستن تلفظ اصلی این ماه ها به واژه های انگلیسی آنها دقت فرمایید.
ماههای این گاهشماری به‌ترتیب عبارتند از:
| ترتیب | نام فارسی | تلفظ انگلیسی | ماه انگلیسی | شمار روز |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | ژانویه | جَنیوئری | January | ۳۱ |
| ۲ | فوریه | فِبروئری | February | ۲۸ یا ۲۹ |
| ۳ | مارس | مارچ | March | ۳۱ |
| ۴ | آوریل | اِیپریل | April | ۳۰ |
| ۵ | مه | مِی | May | ۳۱ |
| ۶ | ژوئن | جون | June | ۳۰ |
| ۷ | ژوئیه | جولای | July | ۳۱ |
| ۸ | اوت | آگِست یا آگوست | August | ۳۱ |
| ۹ | سپتامبر | سِپتِمبِر | September | ۳۰ |
| ۱۰ | اکتبر | آکتوبِر یا اکتوبِر | October | ۳۱ |
| ۱۱ | نوامبر | نُوِمبِر | November | ۳۰ |
| ۱۲ | دسامبر | دیسِمبِر | December | ۳۱ |
ماههای قمری (Hijri calendar)
ماههای گاهشماری هجری قمری در هر سال ۱۲ عدد بر اساس ماه هلالی است که ۲۹روزه یا ۳۰ روزه هستند.
ماه هلالی یک دور چرخش کره ماه بر مدار خود مابین فاصله زمانی مشاهده دو هلال ماه است که طول متوسط آن ۲۹٬۵۳۰۵۹ روز (۲۹روز و ۱۲ساعت و ۴۴دقیقه و ۲٬۷۸ثانیه) می‌باشد.
باتوجه به طول سال قمری حقیقی (مجموع ۱۲ماه هلالی) برابر ۳۵۴٬۳۶۷۰۸ روز (۳۵۴روز و ۸ساعت و ۳۵٬۷۱۲ثانیه)، سال تقویمی آن ۳۵۴روزه (در سالهای عادی) یا ۳۵۵روزه (در سالهای کبیسه) است.
در تقویم قمری هلالی تعداد روز ماهها ترتیب خاصی ندارد و حداکثر تا ۴ ماه ۳۰روزه و ۳ ماه ۲۹روزه نیز احتمال دارد پشت سر هم بیایند. اما در تقویم قمری قراردادی ماههای فرد ۳۰روزه و ماههای زوج ۲۹روزه تعیین شده و ماه آخر در سالهای کبیسه ۳۰روزه می‌باشد.
روز اول هر ماه در این گاهشماری معمولا بر اساس مشاهده یا پیش‌بینی مشاهده‌پذیری هلال ماه نو در شامگاه روز ۲۹ یا ۳۰ ماه قبل، که آن را استهلال می‌نامند، تعیین می‌شود.
این گاهشماری باتوجه به شیوه‌های مختلف تعیین اول ماه و تعداد روزهای ماه هر سال با عناوین گاهشماری هجری قمری هلالی، قراردادی و ام‌القری شناخته می‌شود.
ماههای این گاهشماری به‌ترتیب عبارتند از:
| ترتیب | لاتین | فارسی |
|---|---|---|
| ۱ | Muḥarram | محرم |
| ۲ | Ṣafar | صفر |
| ۳ | Rabīʿ al-Awwal | ربیع الاول |
| ۴ | Rabīʿ ath-Thānī (Rabī’ al-Ākhir) | ربیع‌الثانی یا ربیع‌الآخر |
| ۵ | Jumādá al-Ūlá | جمادی‌الاول |
| ۶ | Jumādá al-Ākhirah | جمادی الثانی یا جمادی الآخر |
| ۷ | Rajab | رجب |
| ۸ | Sha‘bān | شعبان |
| ۹ | Ramaḍān | رمضان |
| ۱۰ | Shawwāl | شوال |
| ۱۱ | Dhū al-Qa‘dah | ذیقعده |
| ۱۲ | Dhū al-Ḥijjah | ذیحجه |